یک ستارهشناس آماتور بهصورت اتفاقی رشتهای از سیگنالهای رادیویی معماگونه که از شبکه «ستارشفیلد» تحتنظر دولت اسپیساکس میآیند، کشف کرد. کارشناگان هشدار میدهند که این سیگنالها با فرکانسهای محافظتشده همپوشانی دارند و میتوانند سایر فضاپیماهای نزدیک را مختل کنند.
یک مقاله جدید نشان داد که ماهوارههای مخفی اطلاعاتی «ستارشفیلد» که توسط دولت اسپیساکس بهکار گرفته شدهاند، عمداً سیگنالهای رادیویی را بهصورت «برعکس» و در خارج از بازههای فرکانسی تعیینشده توسط مقامات بینالمللی پخش میکنند.
سیگنالهایی که بهطور اتفاقی توسط یک ستارهشناس آماتور کشف شد، ممکن است توانایی تأثیر منفی بر سایر فضاپیماهای اطراف را داشته باشند؛ NPR اخیراً گزارش داد.
ماهوارههای ستارشفیلد شاخهای از صورتگیری در حال گسترش استارلینک اسپیساکس هستند که بهطور خاص برای و توسط بخشهای مختلف دولت ایالات متحده ساخته و بهکار گرفته شدهاند. اطلاعات کمی درباره برنامه ستارشفیلد، که برای اولین بار در سال ۲۰۲۳ اعلام شد، در دسترس است؛ از جمله موقعیت دقیق این ماهوارهها در اطراف زمین، پارامترهای مأموریتی آنها یا تفاوتهایشان نسبت به ماهوارههای استاندارد استارلینک، بهدست آمده از سایت خواهر Live Science، Space.com.
اسپیساکس تا کنون دهها دستهٔ ستارشفیلد را به فضا پرتاب کرده است. بهنظر میرسد تعداد کل این ماهوارهها بیش از ۲۰۰ عدد باشد، اگرچه رقم دقیق نامشخص است. اکثر ماهوارهها توسط دفتر ملی شناسایی (NRO) اداره میشوند، در حالی که تعداد کمی تحت کنترل نیروی فضایی ایالات متحده هستند. بهطور کلی، دولت ایالات متحده برای شبکه ستارشفیلد حدود ۱٫۸ میلیارد دلار هزینه کرده است، طبق گزارش The Wall Street Journal.
در ۱۷ اکتبر، اسکات تیلِی، ستارهشناس آماتور و دانشمند شهروندی که پیش از این هواپیماهای مرموز فضایی چین را ردیابی کرده و یک ماهواره گمشده ناسا را دوباره پیدا کرده بود، مقالهای جدید منتشر کرد که سریای از سیگنالهای غیرعادی ماهوارهای را توصیف میکند. تیلِی ابتدا این سیگنالها را بهصورت تصادفی کشف کرد، پس از اینکه تجهیزات خود را به بازه فرکانسی تنظیم کرد که تقریباً هرگز توسط ماهوارهها استفاده نمیشود، و در ابتدا نمیدانست چه عاملی باعث آنها شده است.
«فقط یک حرکت نامُدبّ در صفحهکلید بود»، تیلِی به NPR گفت. «من در حال ریست کردن برخی تنظیمات بودم که ناگهان متوجه شدم به آنتن اشتباه، باند نادرست نگاه میکنم». پس از مقایسه سیگنالها با دادههای جمعآوریشده از سایر ستارهشناسان آماتور، او دریافت که احتمالاً این سیگنالها از ماهوارههای ستارشفیلد میآیند، که «بهکل انتظارش را نداشتم». (یافتههای تیلِی تا کنون مورد بازنگری همتاها قرار نگرفتهاند.)
سیگنالهای جدید بین ۲۰۲۵ تا ۲۱۱۰ مگاهرتز فرکانس دارند که معمولاً برای سیگنالهای «آپلینک» از اپراتورهای زمینی به فضا استفاده میشوند. اما در این مورد، این فرکانسها برای ارسال «دانلینک»، یعنی پیامهای انتقالی از ماهوارهها به سطح کره زمین به کار رفتهاند. در نتیجه، این سیگنالها در بازه فرکانسهای «دانلینک» که توسط «اتحاد بینالمللی مخابرات» (ITU) تأیید شدهاند، قرار نمیگیرند — سازمانی وابسته به سازمان ملل که استفاده از طیف رادیویی را در سراسر جهان و در فضا هماهنگ میکند.
«بهنظر میرسد این سیگنالها بهطور عمدی توسط ماهوارههای ستارشفیلد منتشر میشوند، اما خارج از بازههای فرکانسی مجاز هستند»، بنجامین وینکل، رادیوستارهشناس در مؤسسه ماکس پلانک رادیوستارهشناسی در آلمان، به Live Science گفت. اما هنوز واضح نیست چرا آنها از سیگنالهای آپلینک بهجای فرکانسهای استاندارد دانلینک استفاده میکنند، او افزود.
علاوه بر اینکه ممکن است مکانهای طبقهبندیشده این ماهوارهها را فاش کند، تیلِی هشدار داد که سیگنالهای ستارشفیلد میتوانند فضاپیماهای دیگر را مختل کنند: «ماهوارههای نزدیک ممکن است تحت تأثیر تداخل فرکانس رادیویی قرار گیرند و شاید نتوانند بهدرستی به فرمانهای — یا از دست دادن فرمانهای — که از زمین میآیند، واکنش نشان دهند»، او به NPR گفت.
اما همه قانع نشدهاند. «من فکر میکنم این سیگنالها قطعاً در حال رخ دادن هستند»، کوین گیفورد، استاد علوم کامپیوتر در دانشگاه کلرادو بولدر که در زمینه تداخل رادیویی از فضاپیماها تخصص دارد، به NPR گفت. با این حال، هنوز زود است بگوییم آیا این سیگنالها با فضاپیماهای دیگر تداخل دارند یا نه، و تا کنون هیچگونه حادثهای گزارش نشده است، او افزود.
سیگنالهای مخرب اسپیساکس
این اولین باری نیست که اسپیساکس با مشکلاتی در زمینه سیگنالهای رادیویی مواجه میشود.
در سال ۲۰۲۳، گروهی از ستارهشناسان نشان دادند که ماهوارههای نسل اول Starlink بهطور تصادفی مقدار زیادی آلودگی رادیویی را به فضا میپاشند — و فرکانس این سیگنالها با آنچه ستارهشناسان رادیویی استفاده میکنند، همپوشانی دارد. مطالعهای پیرو در سال ۲۰۲۴ نیز نشان داد که نسل دوم Starlink حتی بیشتر از نسل اول، آلایندهٔ الکترومغناطیسی فراگیر (UEMR) را منتشر میکند.
بهنظر میرسد این مشکل بهمرور زمان بدتر میشود، چون تعداد ماهوارههای خصوصی در حال افزایش است. بهعنوان مثال، اسپیساکس اخیراً ماهوارهٔ دههزارمین Starlink خود را بهمدار فرستاد. اگرچه همهٔ این ماهوارهها هنوز فعال نیستند، اما ماهوارههای فعال فعلاً حدود ۶۰٪ از تقریباً ۱۲٬۰۰۰ ماهوارهٔ فعال در مدار زمین را تشکیل میدهند. برخی کارشناسان پیشبینی میکنند که تا سال ۲۰۵۰، تعداد ماهوارهها ممکن است به حدود ۱۰۰٬۰۰۰ برسد.